آیتالله سید ابوالقاسم خویی
(1317- 1413 هـ. ق)
خدمات اجتماعی
احداث کتابخانه، مدرسه، مسجد، حسینیه، خوابگاه، درمانگاه، بیمارستان، موسسه خیریه و دارالایتام، یکی دیگر از خدمات آن مرجع بزرگ جهان شیعه می‌باشد. در این جا فقط به ذکر نام مراکزی که توسط آیتالله العظمی خویی تأسیس شده است می‌پردازیم:
ایران:
1- مدینة‌العلم، قم.
2- مدرسه و کتابخانه آیتالله خویی، مشهد.
3- دارالعلم، اصفهان.
4- مجتمع امام زمان علیه‌السلام، اصفهان.
آمریکا:
5- مرکز الامام الخویی الاسلامی، نیویورک.
6- مرکز الامام الخویی، سوانزی (یکی از شهرهای دانشگاهی جهان). این مرکز قبلاً کلیسا بود.
7- مسجد و مرکز اسلامی، لوس‌آنجلس.
8- مسجد و مرکز اسلامی، دیترویت.
هند:
9- المجمع الثقافی الخیری، بمبئی. یکی از بزرگترین موسسات فرهنگی جهان اسلام می‌باشد.
لبنان:
10- مبرّه الامام الخویی، بیروت. (25)
فرانسه:
11- مرکز اسلامی.
پاکستان:
12- مکتبه الثقافة و النشر «انتشاراتی»، کراچی.
مالزی:
13- مکتبة الثقافه و النشر، کوآلالامپور.
تایلند:
14- موسسة دارالعلم، بانکوک.
15- مدرسه دینی، بانکوک.
بنگلادش:
16- مدرسه دینی، داکا.
عراق:
17- مکتبة الامام الخویی، نجف اشرف.
18- مدرسه دارالعلم، نجف‌‌اشرف.
انگلستان:
19- مرکزالامام‌الخویی، لندن. این موسسه که در شمال غربی لندن قرار دارد، قبلاً کلیسا بود.
این موسسه شامل: مرکز اسلامی، مدرسه امام صادق علیه‌السلام (ویژه پسران)، مدرسه الزهرا (ویژه دختران) سالن‌های غذاخوری، سالن اجتماعات، کتابخانه عمومی، کتاب‌فروشی و مرکز تبلیغات می‌باشد.
مجله «النّور» از سوی این مرکز، هر ماه به دو زبان عربی و انگلیسی منتشر می‌شود که در گسترش معارف شیعی در میان مسلمانان اروپا نقش به سزایی دارد. این مرکز بر تمام موسسات آیتالله العظمی خویی در جهان، نظارت دارد.
آیتالله خویی پس از عمری تلاش در راه تحقق آرمان‌های بلند اسلامی، سرانجام در 94 سالگی، در عصر روز شنبه، هشتم صفر 1413 هـ.ق. 17 مرداد 1371، از دارفانی به سرای باقی شتافت و مرغ روحش که مالامال از عشق به اسلام و اهل بیت‌علیهم‌السلام بود، به سوی حق پرکشید. رحمت و رضوان خدا بر او باد. پیکر پاک آن فقیه فقید مانند جدش، علی‌علیه‌السلام و مادرش، فاطمه‌علیهما‌السلام، مظلومانه و غریبانه، بدون تشییع در مسجد خضراء دفن شد.
بعد از رحلت آیتالله خویی، از سوی مراجع تقلید، شخصیت‌ها و بزرگان مذهبی و سیاسی، پیام‌های تسلیت صادر شد. در این جا به خاطر مضامین عالی و نکات با ارزش پیام رهبر معظم انقلاب، حضرت آیتالله خامنه‌ای، به درج آن بسنده می‌کنیم:
بسم‌الله الرّحمن الرّحیم
(انا لله و انا الیه راجعون)
با تاسف فراوان با خبر شدیم که عالم جلیل القدر و فقیه عظیم الشان حضرت آیتالله العظمی آقای حاج سید ابوالقاسم خویی مرجع تقلید بزرگوار، روز گذشته دارفانی را وداع گفته و به جوار رحمت حق رحلت نمودند.
این حادثه برای جهان اسلام مخصوصاً حوزه‌های علمیّه مصیبتی بزرگ است. آن عالم بزرگ، بقیه سلف صالح و یکی از مراجع تقلید دوران معاصر بود. ایشان در بسیاری از علوم رایج در حوزه‌های علمیه از اساتید مسلّم و کم نظیر به حساب می‌آمد.
فقیهی بزرگ و اصولی‌ای عمیق و مفسری نوآور و رجالی‌ای صاحب مکتب و متکلّمی زبردست بود. آثار علمی ارزشمند این مرد بزرگ به ده‌ها جلد کتاب در فقه و اصول و تفسیر و رجال منحصر نمی‌شود. هزاران شاگرد تربیت یافته در حوزه دروس غنی و سرشار او هم اکنون در همه بلاد اسلامی منتشرند. این بزرگوار یکی از نخستین کسانی بود که پس از شروع نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی حوزه علمیّه نجف را به اهمیّت حوادث ایران متوجه ساخت و سعی و کوششی ارجمند در همراهی با حرکت عظیم روحانیت و مردم در ایران مبذول کرد. در نهضت خونین مردم عراق در رمضان سال 1412 هجری قمری قطب اصلی نهضت و مرکز صدور حکم قیام اسلامی بود و به همین جهت پس از سرکوب شدن این نهضت به وسیله رژیم خونخوار بعثی این کهن مرد دانشمند مورد آزار و شکنجه و اهانت مأموران سنگدل بعثی قرار گرفت و در معرض خطر جدی واقع شد و پس از آن که به فضل الهی از خطر نجات یافت تا مدت‌ها در شرایط سخت زیر نظر ماموران بعثی قرار گرفت. عمر طولانی و پربرکت این مرد بزرگ که نزدیک به یک قرن امتداد یافت، سرشار از آزمایش‌های الهی و نمایش‌گر سعی و تلاش یک انسان مومن و پرهیزگار است. این‌جانب مصیبت درگذشت این مرجع بزرگوار تقلید را به حضرت بقیة الله الاعظم- اروحنا له الفداء- و جهان تشیع مخصوصاً حوزه‌های علمیه و علما و فقهای بزرگ و نیز به خانواده محترم و فرزندان ایشان و همه دوستداران و مقلدین ایشان تسلیت می‌گویم و رحمت و فضل و مغفرت الهی را برای ایشان مسئلت می‌نمایم.
یکشنبه نهم صفر 1413 هجری قمری
سیّد علی خامنه‌ای
پی‌نوشت‌ها:
1- معجم رجال الحدیث، ج 23، ص 21.
2- یادنامه آیتالله خوئی، ص 61.
3- مجله حوزه، ش 30، مصاحبه با آیتالله حسینی همدانی.
4- کیفیت این دستور‌العمل عرفانی را آیتالله رحمانی همدانی با اندکی تفاوت از استادش آیتالله خویی نقل کرده و جریان مکاشفه را هم از زبان آیتالله حاج شیخ علی غروی تبریزی؛ (که اخیراً توسط حکومت عراق به درجه رفیعه شهادت نائل گردید) بیان نموده است.
5- مردان علم در میدان عمل، ج 5، ص 386.
6- یادنامه آیتالله العظمی خویی، ص 65.
7- معجم رجال الحدیث، ج 23، ص 22.
8- ترجمه البیان، ص 12.
9- همان، ص 560.
10- مشروح این گفت‌وگو را دکتر تیجانی در کتاب «ثم اهتدیث» نقل نموده است، ولی در یکی از ترجمه‌های فارسی این کتاب نام این بزرگ مرجع نیامده است.
11- به نقل از سخنان مقام معظم رهبری در آغاز درس خارج فقه در سال 1413 هـ. ق.
12- معجم رجال الحدیث، ج 23، ص 24 و یادنامه آیتالله خویی، ص 78.
13- در بخش تالیفات، شاگردان و تقریرات از کتاب‌های غروب خورشید فقاهت، یادنامه آیتالله خویی و مجلّه مکتب اسلام، مهر 1371 استفاده شد.
14- اسناد انقلاب اسلامی، ج 1، ص 125.
15- جهت آگاهی بیش‌تر،ر. ک: اسناد انقلاب اسلامی، ج اول.
16- همان، ص 87.
17- همان، ص 84.
18- به نقل از پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب، حضرت آیتالله خامنه‌ای در رحلت آیتالله خویی.
19- غروب خورشید فقاهت، ص 139
20- ترجمه البیان، ص 12.
21- یادنامه آیتالله خویی، ص 13
22- مجله حوزه، ش 52، ص 34.
23- این بنا جهت اسکان فرزندان آواره لبنان و فلسطینی ساخته شد و دارای شش بلوک جداگانه در شش طبقه، به همراه امکانات آموزشی و بهداشت می‌باشد.
